To wynika z kontekstu? Niekoniecznie! Jak tłumacze pomagają obcokrajowcom zrozumieć lokalne kwestie prawnicze?

Po wykonanej usłudze tłumaczeniowej często prosimy naszych klientów o opinię. Nie dlatego, że lubimy pochwały. Informacja zwrotna od klientów pozwala nam poznać ich perspektywę i dowiedzieć się, co najbardziej cenią sobie w tłumaczeniach. Tak było również w przypadku opinii, którą niedawno otrzymaliśmy:

„Thank you, the translation was very helpful. Especially providing the context. Much appreciated. Overall, I was very satisfied. The service was very professional and tailored to my needs.”

Czy rzeczywiście kontekst ma tak duże znaczenie w przypadku tłumaczeń? Przypadek tego obcojęzycznego klienta posłuży nam dzisiaj za przykład i dowód na to, że często bez zrozumienia lokalnej specyfiki (w tym wypadku – prawniczej) samo przetłumaczenie wypowiedzi czy dokumentów z jednego języka na drugi nie wystarczy.

Case study: co obejmowała usługa tłumaczeniowa i dlaczego kontekst był w niej tak ważny?
Klient, z którym współpracowaliśmy, zgłosił się do nas, ponieważ potrzebował pomocy tłumacza przysięgłego. Kupował nieruchomość, a umowa deweloperska miała być zawarta w kancelarii notarialnej. W przypadku podpisywania tak ważnych dokumentów tłumaczenie uwierzytelnione to standard – z prostego powodu: wymagają tego przepisy. Tłumacz zapewnia wówczas tłumaczenie ustne, przekładając na drugi z języków treści czytane przez notariusza oraz ewentualne negocjacje stron podpisujących umowę.

Naszemu klientowi zapewniliśmy taką obsługę – dokładnie przetłumaczyliśmy tekst dokumentu, ale tym, co zapamiętał najlepiej, było innego rodzaju wsparcie. Z racji tego, że do tej pory nie miał okazji kupować nieruchomości w Polsce i nie interesował się tym tematem, kwestie związane z polskimi przepisami prawnymi były mu całkowicie obce. Można powiedzieć, że bez dokładnego wytłumaczenia zagadnień zawartych w umowie podpisywałby umowę w ciemno, nie do końca wiedząc, do czego się zobowiązuje i jakie są jego prawa.

I właśnie tu pojawia się ważna kwestia kontekstu, o której klient wspomniał w opinii. Nasz tłumacz nie ograniczył się do swojego podstawowego zadania, czyli przełożenia odczytywanego dokumentu na język ojczysty jednej ze stron umowy. Był przez cały czas gotowy do pomocy – klient mógł go zapytać, co oznacza dane stwierdzenie i poprosić o wyjaśnienie wątpliwości.

Czy każdy tłumacz jest przygotowany do tego, by udzielać takiego wsparcia? To na pewno nie jest standard w tłumaczeniach przysięgłych. Umiejętności związane stricte z wykonywaniem tego typu tłumaczeń tu nie wystarczą. Jeśli mamy do czynienia z klientem, który potrzebuje dodatkowego wyjaśnienia zagadnień prawnych i umieszczenia ich w zrozumiałym dla niego kontekście, konieczne są dodatkowe kompetencje. Najlepiej, jeśli tłumaczem przysięgłym będzie osoba, która specjalizuje się w treściach prawniczych. Tacy tłumacze specjalistyczni często mają wykształcenie kierunkowe, doświadczenie w pracy w branży, wiedzę zdobytą na dodatkowych kursach.

Jakie określenia prawnicze mogą być niezrozumiałe dla obcokrajowców?
Z naszego doświadczenia wynika, że takim pojęciem bywa często „użytkowanie wieczyste”. Jeśli przyjrzymy się pochodzeniu tej formy praw rzeczowych, to łatwo zrozumiemy, dlaczego sprawia ona obcokrajowcom tyle problemów. Użytkowanie wieczyste jest czymś specyficznym wyłącznie dla polskiego prawa cywilnego. Powstało w 1961 roku jako efekt założenia, że wszystkie nieruchomości gruntowe w miastach PRL-u powinny stanowić własność państwa. Obywatele mogli uzyskać do nich prawo na określony czas – co do zasady na 99 lat. Osoby, które mają grunty w użytkowaniu wieczystym, dokonują z tego tytułu opłat rocznych, mogą także wykupić ziemię i przekształcić użytkowanie w prawo własności.

To oczywiście duży skrót, jeśli chodzi o kwestie związane z tą formą prawną. Gdy tłumacz wyjaśnia definicję użytkowania wieczystego swojemu klientowi podczas podpisywania umowy notarialnej, musi zrobić to w jeszcze bardziej zwięzły sposób. Nie ma wówczas czasu na zawiłe tłumaczenia, a jednocześnie trzeba precyzyjnie pokazać, czym użytkowanie wieczyste różni się od prawa własności czy dzierżawy, jakie są prawa i obowiązki właściciela nieruchomości na takim gruncie.

Obecnie użytkowanie wieczyste powoli będzie odchodziło w zapomnienie, ponieważ ustawodawca zdecydował o przekształceniu tej formy posiadania gruntu we własność za uiszczeniem opłaty przekształceniowej. Jednak nadal kwestia ta wymaga wyjaśniania obcokrajowcom, aby wiedzieli, jaką opłatę i za co zobowiązani są uiszczać oraz z czego wynika taki obowiązek.

To oczywiście tylko jeden z przykładów określeń z języka prawniczego, które mogą sprawiać trudności obcokrajowców. Pytania i wątpliwości naszych klientów potrafią nas niekiedy zaskoczyć. Ważne jest jednak, by zawsze reagować szybko: odszukać w pamięci potrzebne informacje i w przystępny sposób przekazać je odbiorcy. Cieszymy się, że jest to doceniane – a opinia, którą zamieściliśmy powyżej, jest na to najlepszym dowodem.